Nuance in het TikTok-verbod debat: wat gaat er verloren?

Naar aanleiding van toenemende bezorgdheid over de veiligheid van TikTok zijn er niet alleen oproepen voor een verbod in de V.S., maar ook in Nederland. Een van de angsten is dat TikTok gegevens van burgers wereldwijd, waaronder die van Amerikaanse en Europese burgers, deelt met de Chinese overheid, en daaruitvoortkomende spionageactiviteiten. Deze angst heeft al tot gevolg gehad dat er een verbod is op het gebruik van TikTok op werktelefoons van Europese en Nederlandse ambtenaren. Hoewel discussies over de veiligheid van gebruikersgegevens op socialemediaplatforms cruciaal zijn, mis ik hierin een reflectie op wat er verloren kan gaan als TikTok verboden wordt.

Uit mijn onderzoek is gebleken dat jongeren TikTok gebruiken om kennis en vaardigheden te delen op een manier die volgens hen ontbreekt in het formeel onderwijs. In de interviews uit mijn onderzoek, hebben duurzaamheidsTikTokkers bijvoorbeeld aangegeven dat het platform hen in staat stelt actie te ondernemen op basis van de kennis die ze in het formeel onderwijs opdoen over bijvoorbeeld klimaatverandering. Die mogelijkheid om een verschil te maken, ervaren ze met name op TikTok, terwijl ze dit op school missen. Een ander voorbeeld is hoe makers en kijkers van geschiedenis TikToks benadrukten in de interviews hoe ze door TikTok realiseerden dat hun nationale geschiedeniscurricula nationalistische vooroordelen bevatten. De app bracht hen in contact met andere jongeren die geïnteresseerd zijn in geschiedenis waardoor ze zich bewust werden van de verschillen tussen hoe hun school hen geschiedenis doceerde. Ondanks de gegevensverzameling en -exploitatie door TikTok, zie ik dat TikTok jongeren dus ook de mogelijkheid geeft om te leren, contact te leggen en actief deel te nemen aan maatschappelijke kwesties die voor hen belangrijk zijn.

Bovendien lijkt het voor jongeren gemakkelijker om op TikTok hun stem te laten horen dan op andere platforms. In vergelijking met platforms als YouTube en Twitch heeft TikTok een lagere drempel om een video te maken en te posten. Het korte videoformat speelt hierbij mogelijk een rol, omdat platforms zoals Twitch en YouTube doorgaans verwachten dat gebruikers langere content produceren. Daarnaast kan de manier waarop TikTok content aanbiedt aan zijn gebruikers bijdragen aan de ervaring dat iedereen een publiek kan opbouwen op TikTok. Op TikTok open je gewoon de app en veeg je door een schijnbaar eindeloze stroom content die TikTok ‘For You’ heeft geselecteerd. Dit in tegenstelling tot Twitch en YouTube, waar gebruikers actief specifieke kanalen of video’s moeten opzoeken. Op TikTok lijkt het daardoor alsof iedere gemaakte video ogenschijnlijk viraal kan gaan, terwijl op YouTube en Twitch dergelijke aandacht voor de gewone gebruiker onbereikbaarder lijkt. Hoewel er zorgen zijn over de implicaties van het algoritmische cureren van inhoud en de beperkingen die het oplegt aan wat jongeren zien (of niet zien), biedt het ook kansen om verbinding te maken met gelijkgestemde individuen, te leren en gemeenschappen op te bouwen op basis van gedeelde interesses.

De TikTok-gemeenschap verzet zich tegen een verbod. Van politici zoals Alexandria Ocasio-Cortez:

tot TikTok creators zoals Tofology/Abbie Richards:

tot meer humoristische accounts die de TikTok-hoorzitting in de VS belachelijk maken door fragmenten te tonen waarin politici vragen stellen die worden gezien als een indicatie van het gebrek aan kennis over hoe TikTok, en het internet in het algemeen, werkt.

Daarnaast is er een terugkerende discussie rond TikTok waarin de app wordt afgeschilderd als een oppervlakkige en luchtige app die voornamelijk geassocieerd wordt met dansende meisjes en jongens. In mijn onderzoek heb ik de diverse manieren waargenomen waarop jongeren TikTok gebruiken, terwijl ze in interviews ook delen dat buitenstaanders het platform vaak als oppervlakkig zien. Hoewel sommige inhoud op het platform luchtig en vermakelijk kan zijn, zou dit discours de educatieve, creatieve gemeenschappen die TikTok jongeren biedt, niet moeten overschaduwen. Door TikTok als futiel af te doen, bestaat het risico dat de potentiële voordelen van het platform over het hoofd worden gezien. Door de app als frivool voor te stellen lijkt het ook alsof er niets verloren gaat met een verbod op TikTok, maar er enkel iets te winnen valt.

Al met al is het belangrijk om naast de veiligheid van gebruikersdata ook de educatieve en emanciperende aspecten van TikTok voor jongeren in overweging te nemen. Het zou waardevol zijn om verder te kijken dan de simplistische weergave van TikTok en diens bredere impact op jongerencultuur en de samenleving te erkennen. Door de diverse manieren waarop jongeren zich met het platform bezighouden te begrijpen, kunnen we een genuanceerder gesprek voeren over de implicaties ervan en rekening houden met het mogelijke verlies dat zou ontstaan bij een verbod. Hierdoor vraag ik me af in wiens belang een verbod is? Wat gaat er verloren als TikTok wordt verboden? Welke stemmen zullen verdwijnen? Wat wordt er gewonnen door de app te verbieden? Wat vind jij hiervan? Ik ben benieuwd naar je mening.